نیترات کلسیم در کشاورزی

از عناصر  ضروری و پر مصرف برای رشد گیاهان  و بهبود عملکرد و کیفیت محصول،از جنبه های مختلف عنصر کلسیم است.

با توجه به نقشی که کلسیم در استحکام دیواره سلولی،  جوانه زنی بذر،  تقسیم سلولی و تعادل کاتیون و آنیون در گیاهان دارد می توان گفت این عنصر نقش اساسی در کاهش ناهنجاری های ظاهری و فیزیولوژی در گیاهان دارد.
سوختگی نوک برگ ها در کاهو،  پوسیدگی گلگاه(Blossom end rot) ، لکه تلخی در سیب(Bitter Pit) ،  لکه چوب پنبه ای در سیب( corck spot)  و بافت شل و لهیدگی میوه همگی از عوارض کمبود کلسیم در گیاهان است.
  عنصر کلسیم علاوه بر بهبود ظاهر و کیفیت محصول در در افزایش تحمل گیاه نسبت به تنش های محیطی مثل تنش سرما  و گرما و شوری  نیز موثر است.
تحقیقات  نشان داده است که عنصر کلسیم برای حفظ فتوسنتز در سطح طبیعی  در شرایط تنش و تنظیم متابولیسم  به شکل نرمال  نیز نقش دارد.
با توجه به موارد ذکر شده و نقش موثر کلسیم در کارکرد طبیعی گیاهان، استفاده از  غلظت کافی است عنصر کلسیم در تمامی مراحل رشدی گیاه مورد نیاز است.
  عنصر کلسیم علاوه بر بهبود ظاهر و کیفیت محصول در در افزایش تحمل گیاه نسبت به تنش های محیطی مثل تنش سرما  و گرما و شوری  نیز موثر است.
:
نقش نیترات کلسیم  در کشت گوجه فرنگی :

نتایج پژوهش ها نشان می دهد که مصرف کود های کلسیم دار مانند نیترات کلسیم در شرایط تنش شوری و در شرایط غیر تنش هر دو سبب افزایش وزن خشک میوه گوجه فرنگی میشود. 
 کمبود کلسیم در گوجه فرنگی سبب سوختگی گلگاه  و شل بودن بافت میوه در مرحله رسیدگی و برداشت میشود. از آنجایی  که مصرف گوجه فرنگی به صورت تازه خوری است ،این مسایل سبب ایجاد مشکلات انبارداری و حمل و نقل در گوجه فرنگی و همینطور کاهش بازار پسندی این محصول میگردد.
 متشرع زاده و همکاران در سال ۹۲ در پردیس دانشگاه تهران درباره اثر سطوح مختلف نیترات کلسیم بر گیاه گوجه فرنگی رقم ویوا  پژوهشی  به صورت دوره 90 روزه پس از انتقال نشا، در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی انجام دادند.تیمارهای این پژوهش شامل:
تیمار شاهد: بدون کاربرد کود شیمیایی نیترات کلسیم
تیماراول: کاربرد 400 کیلوگرم نیترات کلسیم  در خاک به صورت هفته ای ۵۰ کیلوگرم در هکتار از زمان شروع تشکیل میوه 
تیمار دوم:کاربرد ۳۲۰ کیلوگرم نیترات کلسیم در خاک به صورت هفته ۴۰ کیلو گرم درخت کنار از زمان شروع تشکیل میوه
تیمارسوم: کاربرد 320 کیلوگرم نیترات کلسیم خاکی به علاوه محلول پاشی 5 در هزار نیترات کلسیم ، بودند.
بیشترین عملکرد، بیشترین غلظت ویتامین ث و   بالاترین  میزان  جذب نیتروژن و کلسیم در تیمار اول یعنی کاربرد ۴۰۰ کیلوگرم نیترات کلسیم  در هکتار به صورت خاکی مشاهده شد بنا بر نتایج این پژوهش بسته به شرایط اقتصادی در مرحله شروع تشکیل میوه گوجه فرنگی کاربرد ۴۰۰ کیلوگرم نیترات کلسیم در هکتار برای دستیابی به بهترین کیفیت میوه و بالاترین عملکرد توصیه میشود .

تاثیر نیترات کلسیم بر عملکرد سیب زمینی:
سیب زمینی محصولی سرما دوست است که در مرحله رشد رویشی به دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد و در مرحله غده ای دمای ۲۰ درجه سانتیگراد نیاز دارد . سیب زمینی از معدود محصولاتی است که دمای هوا اثر زیادی بر  چگونگی انتقال شیره پرورده و مواد ذخیره‌ای به اندام‌های مختلف گیاه  از جمله اندام‌های رویشی و غده دارد.  بالا رفتن دمای هوا سبب می شود که حجم مواد پروده و مواد ذخیره ای که به غده اختصاص  می یابد کاهش پیدا کند و رشد گیاه به نفع رشد رویشی باشد. 
کشت پاییزه و زمستانه سیب زمینی در مناطق جنوبی کشور،شهرهای مانند جیرفت با مشکل تنش گرمای اول فصل یا انتهای فصل روبروست . افت شدید عملکرد،  کیفیت پایین و  مساله انبارمانی غده ها از مشکلات اصلی که تنش گرما  برای کشت سیب زمینی به وجود می‌آورد. پژوهش های زیادی در خصوص اثر ترکیبات کلسیم مانند نیترات کلسیم در مقاومت سیب زمینی نسبت به تنش گرماو اثری که بر عملکرد و کیفیت تولید سیب زمینی میگذارد، انجام شده است .
در شرایط تنش گرما سلول های برگ  گیاه سیب زمینی، برای رشد و افزایش حجم با مشکل مواجه می شوند. پژوهشگران ثابت کرده اند که اضافه کردن کلسیم به صورت خاکی مشکل را حل کرد و آزمایش آناتومیکی برگ گیاهچه های سیب زمینی که در تنش  گرما قرار گرفته بودند این مسئله را ثابت کرد. 
نیترات کلسیم با قرار دادن غلظت بالایی از عنصر کلسیم در  اختیار ریشه از دو جهت باعث بهبود عملکرد گیاه در در تنش های گرمایی آخر فصل در کشت  زمستانه سیبزمینی  در مناطق گرمسیری کشور میشود.
تحقیقات نشان می دهد که کلسیم در در انتقال پیام های هورمونی که سبب  غده زایی در سیب زمینی  میشوند،نقش مهمی را ایفا می‌کند و  سبب  تحریک غدد زایی میگردد .سرعت بخشیدن به فرایند حجیم شدن غدههای تشکیل شده از دیگر نقش های عنصر حیاتی کلسیم است.از طرفی وجود کلسیم به مقدار کافی سبب مقاومت بالای غشای سلولی نسبت به نشت مواد داخل سلول، عملکرد بهتر سلول  و در نتیجه تحمل بالاتر گیاه نسبت به تنش گرمایی می شود.
در مقاله ای که  در سال ۹۷  در مجله علوم زراعی ایران به چاپ رسید،ارتباط تاثیر نیترات کلسیم با عملکرد سیب زمینی در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در جنوب استان کرمان(جیرفت ) بررسی شد.
آزمایش مذکور به مدت دو سال در مرکز تحقیقات  و آموزش جیرفت انجام شد.دو زمان کشت برای عامل تنش گرمای انتهای فصل در نظر گرفته شد. سیب زمینی ها در دو گروه در تاریخ ۱۰ دی( کاشت به موقع ) و ۱۵ بهمن (کشت دیر هنگام )که به تنش گرمایی انتهای فصل بر میخورد،کشت شدند.
نیترات کلسیم در 3 سطح :
1)عدم مصرف کود،
2) محلول پاشی با نیترات کلسیم با غلظت 2.5 گرم در لیتر در دو مرحله رشدی،
3) مصرف نیترات کلسیم خاکی 75 کیلوگرم در هکتار در دو مرحله رشدی، استفاده شد.

نتایج نشان داد تعداد غده قابل فروش در بوته، میانگین وزن غده ها  وعملکرد غده قابل فروش ،تحت تنش گرما افت شدیدی داشت.
در تیماری که نیترات کلسیم به میزان 75 کیلوگرم در هکتار به صورت خاکی مصرف شده بود،عملکرد غده کل،عملکرد غده قابل فروش و اجزای عملکرد غده سیب زمینی به طور معنی داری بالاتر بود. در تیمار تحت  تنش گرمایی انتهای فصل، مصرف نیترات کلسیم بر عملکرد غده های قابل فروش، میانگین وزن غده ها و تعداد غده در هر بوته معنی دار بود و اثر مثبت فاحشی داشت.
مصرف خاکی 75 کیلوگرم نیترات کلسیم در هکتار در شرایط بدون تنش 5/10 درصد و در شرایط تنش گرما 5/24 درصد عملکرد غده قابل فروش سیب زمینی را افزایش داد. این موضوع دلیل آشکاری بر اثر مثبت مصرف نیترات کلسیم برای مقابله گیاه با تنش گرما است. میتوان نتیجه گرفت، مصرف خاکی نیترات کلسیم بر کاهش اثرات ناخواسته تنش گرمای انتهای فصل در کشت زمستانه سیب زمینی  موثر است.